Thursday, December 6, 2018

आलोय गढ चढून


जीवनात खूप हसलोय
हसतच घेतलंय रडून
मी एक अथक प्रवासी
आलोय गढ चढून

दुसर्‍यासाठी जगणं
मनास खूप आवडे
दुसर्‍यामुळे जगणे
मला होते वावडे
कर्ण नसून देत होतो
कनवटीचं सोडून
मी एक अथक प्रवासी
आलोय गढ चढून

तूच दिलेले पंख लाऊन
उंच उंच उडलो
धवल यशाच्या शिखरासंगे
सहजासहजी जुडलो
सत्कर्माची पुरचुंडी
ठेवलीय बघ उघडून
मी एक अथक प्रवासी
आलोय गढ चढून

चंद्र, तारे, हिरवळ, गारवा
खूप खूप लुटलं
ग्रिष्माच्या संकटकाळी
धैर्य नाही सुटलं
तुझ्या कृपाछत्राची
सवय गेलीय जुडून
मी एक अथक प्रवासी
आलोय गढ चढून

जीवनाचा खडतर प्रवास
माझी काय मजाल!
तूच करता करविता
तुझेच मायाजाल
खूप ठेवलास पाठीवर हात
दर्शन दे पुढून
मी एक अथक प्रवासी
आलोय गढ चढून

जगाच्या या बागेचा
तूच आहेस माळी
बेंबीच्या देठापासून
देतोय तुला हाळी
अब्दा नकोत, सुकण्याआधी
फूल घे खुडून
मी एक अथक प्रवासी
आलोय गढ चढून


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३



Thursday, October 25, 2018

कोजागिरी---एक अविस्मरणीय जल्लोष


नवचैतन्य हास्ययोग परिवार, बालेवाडी शाखेतर्फे काल म्हणजे २४.१०.२०१८ रोजी कोजागिरी साजरी केली. यंदाचे कोजागिरी साजरे करण्याचे ४ थे वर्ष होते. या परिवारातील सदस्यांचे घनिष्ट सौहार्दाचे संबंध आणि मनमोकळे वातावरण यामुळे या सोहळ्यात एक अनोखा रंग आपसूक भरतो आणि ही रात्र प्रत्येकाच्या कायम लक्षात रहावी अशी बनते.
धकाधकीच्या शहरी जीवनात वैयक्तीक जिव्हाळ्याचे संबंध लोप पावलेले आहेत. आमचा हा परिवार म्हणजे चंगळवादी जीवनाच्या वाळवंटातील हिरवळ आहे. येथे जो येतो तो मुक्तहस्ते निखळ आनंद लुटतो.
कोजागिरीच्या कार्यक्रमाला तब्बल ११० लोक हजर राहिले आणि तेही काटेकोरपणे वेळ पाळत! सायंकाळी  ७.४५ ला सुरू झालेला हा कार्यक्रम असा कांही रंगत गेला की रात्रीचे साडे अकरा केंव्हा वाजले कळलेच नाही. हिंदी, मराठी, राजस्थानी गाणी, नाच, नाटिका, नकला (मिमिक्री) विनोदांचे अल्प सादरीकरण अशा विविध अविष्कारातून कार्यक्रमात रंग भरत गेला. कलाकारांचा उत्साही सहभाग, प्रेक्षकांचा दिलखुलास प्रतिसाद कार्यक्रमाला खूप पोषक ठरले. जवळ जवळ ३५ जणांनी आपली कला सादर केली.
या परिवारात बहुतांश सदस्य ज्येष्ठ नागरीक आहेत. तरीही सर्वांच्या उत्साहाला आलेले उधाण तरुणाईला लाजवणारे होते. सगळ्यात शेवटी सर्व सदस्य उभे राहिले आणि झिंगझिंगझिंगाट या सैराट सिनेमातील गाण्यावर सामुहिक नाचाने कार्यक्रमाचा समारोप झाला. नाचताना आपले वय विसरून ज्येष्ठांनी दाखवलेला उत्साह, एकूणच सळसळणारे वातावरण हे जल्लोषाचे परमोच्च क्षण ठरले.
हा कार्यक्रम यशस्वी करण्यासाठी सर्वांचाच सहभाग होता आणि येथे वैयक्तिक नामनिर्देश अनावश्यक ठरतो. 
आजही या कार्यक्रमाची नशा उतरता उतरत नाही. या धुंदीत मला सुचलेली रचना खाली पेश करतोय.

चांदण्यात नाहली

मैफिलीत दु:ख, वेदना क्षणात लोपली
शरद पौर्णिमा स्वतःच चांदण्यात नाहली

ज्येष्ठ जाहले कसे तरूण आज एवढे!
हास्य रेष सुरकुत्यात मनमुराद नांदली

घेतला कवेत चंद्र, चांदण्या नभातल्या
दृष्य हे बघून शारदा हळूच हासली

उत्सवात सर्व धुंद, फुंद जाहल्यामुळे
तार अंतरातली क्षणोक्षणी निनादली

एकटा अशात मी मला कधी न वाटतो
भेटले अनेक मित्र पोकळीच संपली

नाचतोय गीत गात सांजवेळ पण तरी
वाटते तरूण जाहलो नि कात टाकली

बेफिकीर शायरा शिकून घे जगायचे
सोस ऊन खूप खूप शोधण्यास सावली


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३

Tuesday, October 23, 2018

जिंदगी ओंगळ आहे



गर्भामध्ये अंकुरले त्या क्षणापासुनी
उपेक्षिताचे जीवन जगते, मंगळ आहे
जळमटलेल्या, कुंद कुंदशा कोपर्‍यातल्या
स्वच्छतागृहाहून जिंदगी ओंगळ आहे

कमीच घेती खबर मुलींची, कोपर्‍यात मी
नजर नेहमी भावावरती घरातल्यांची
मोठा असुनी दादा आईच्या खांद्यावर
दप्तर त्याचे सावरीत मी चालायाची
सारे रमती बालपणीच्या आठवात पण
वळून मी बघताना दिसते भळभळ आहे
स्वच्छतागृहाहून जिंदगी ओंगळ आहे

ज्यांनी ज्यांनी कैक मनसुबे केले होते
जन्मायाच्या अधीच मजला मारायाचे
मला पदर येताच जाहल्या मधाळ नजरा
बाण विषारी मुकाट आता सोसायाचे
स्वच्छ हवा अन् खुले नभांगण उडावयाला
पिढी दर पिढी नारीला का दुर्मिळ आहे?
स्वच्छतागृहाहून जिंदगी ओंगळ आहे

ओंगळवाण्या, बरबटलेल्या जगात नुसती
स्वच्छ स्वच्छतागृहे कशाला चर्चा व्हावी?
गेले असता अशाच एका स्वच्छतागृही
कॅमेर्‍यातुन टिपली गेली नको ती छबी
धमक्यांचा तो काळ आठवुन थरथरते मी
जरी जीवनाचा आलेला मावळ आहे
स्वच्छतागृहाहून जिंदगी ओंगळ आहे


स्वच्छतागृहे दूर राहिली, टिचभर जागा
द्याल मला का शोध घेउनी धरतीवरती?
जिथे नसावा कधी राबता वखवखल्यांचा
उभे राहुनी जगेन एका पायावरती
युगायुगांच्या अन्यायांची दाद मागण्या
माफक माझी हीच मागणी केवळ आहे
स्वच्छतागृहाहून जिंदगी ओंगळ आहे


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३

Friday, September 28, 2018

मस्त शिकवले हास्यक्लबाने


सदैव आधी विव्हळत होतो
दु:ख, उसासे आठवल्याने
कारण नसतानाही हसणे
मस्त शिकवले हास्यक्लबाने

जिची नेहमी वाट बघावी
अशीच असते सकाळ अमुची
हास्यासोबत प्राणायाम अन्
सवय लागली व्यायामाची
लुप्त जाहल्या अनेक व्याधी
हसण्याने अन् हासवण्याने
कारण नसतानाही हसणे
मस्त शिकवले हास्यक्लबाने

मनोवेदना व्यक्त कराया
किती आपुले सभोवताली!
सारे माझे, मी सार्‍यांचा
हीच वाटते खरी खुशाली
रेशिम गाठीतली कैद ही
रंग खुलवते सातत्याने
कारण नसतानाही हसणे
मस्त शिकवले हास्यक्लबाने

हास्यपंचमीचा हा उत्सव
बारा महिने करू साजरा
आयुष्याचा अंतिम क्षणही
जरी बोचरा, करू गोजिरा
सांज सकाळी हसू एवढे!
पळून जावे नैराश्याने
कारण नसतानाही हसणे
मस्त शिकवले हास्यक्लबाने

सुमन सोबती विठ्ठल असता
वातावरणी सदैव दरवळ
या वयातही अमाप दिसते
अंतःकरणी त्यांच्या हिरवळ
पावन झालो सदस्य आम्ही
केवळ त्यांच्या गुरुमंत्राने
कारण नसतानाही हसणे
मस्त शिकवले हास्यक्लबाने


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३

Wednesday, September 26, 2018

हास्य पताका खांद्यावरती

निसर्ग हिरवा, कुशीत शिरण्या
विसरुन सारी नाती गोती
उत्साहाने सर्व निघाले
हास्य पताका खांद्यावरती

युगा मागुनी युगे संपली
तरी हिमालय एकएकटा
निर्विकार, ना त्याला भाऊ
त्याहुन मोठा आणि धाकटा
सारे आपण शिकऊ त्याला
हसावयाच्या रीती भाती
उत्साहाने सर्व निघाले
हास्य पताका खांद्यावरती

धर्म संस्कृती विभिन्न जपती
वेगवेगळ्या विभिन्न भाषा
पण सर्वांच्या मनी नांदते
मुक्तपणे हसण्याची आशा
रोज रोज हसण्याने तुमच्या
तोंडावरती फुलेल कांती
उत्साहाने सर्व निघाले
हास्य पताका खांद्यावरती

सुरकुत्यातही चेहर्‍यावरच्या
हास्य पेरले, परिवाराने
आनंदाच्या कुंभावरती
हक्क सांगतो आधिकाराने
वाढदिसाला किती आपुले!
केक कापण्या हातावरती
उत्साहाने सर्व निघाले
हास्य पताका खांद्यावरती

ब्रीद घेतले हसायचे अन्
हसवायाचे सर्व जगाला
हो हो हा हा महामंत्र हा
दिक्षा देऊ आम जनाला
नकोय औषध, नकोत गोळ्या
रुजवायाची हीच संस्कृती
उत्साहाने सर्व निघाले
हास्य पताका खांद्यावरती


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३



Tuesday, September 11, 2018

पूर्वा दिसते काजळलेली


आयुष्याची सांज भासते भकासलेली
पहाटेस का पूर्वा दिसते काजळलेली?

सुरकुत्यांसही यक्ष प्रश्न हा मावळतीला
खरेच का अंधार सोबती इथून पुढती?
झगमगणारे जीवन ज्याचे जगून झाले
त्यास हवीशी मिणमिणणारी आता पणती
कालपरत्वे सर्व बदलले, आणि तुतारी
मुकी जाहली उन्मादाने वाजवलेली
पहाटेस का पूर्वा दिसते काजळलेली?

आयुष्याच्या या वळणावर यत्न करोनी
आठववणींच्या खोल सागरी डुंबायाचे
क्रूर असूदे वर्तमान पण, जगता जगता
गतकालाचे तरंग पाहत हरवायाचे
भयाण शांती आज असूदे, विसरलात का?
जुनी कालची जीवनशैली वादळलेली
पहाटेस का पूर्वा दिसते काजळलेली?

खरे आहे की आयुष्याची मैफिल आता
अंतिम वळणाकडे चालली गात भैरवी
वेदनेसही हसावयाला शिकवायाचे
सूर लाउनी गात मखमली गीत शैशवी
संकटरूपी परवान्यांनी विझवलीच तर
शमा नेहमीसाठी नसते मालवलेली
पहाटेस का पूर्वा दिसते काजळलेली?

डोळे मिटुनी शांत शांत मी विचार करतो
सभोवताली कुणी नसूदे, दु:ख कशाला?
सारे माझे, मी सार्‍यांचा, निळे चांदणे
हिरवळ, दरवळ, वसंतही माझ्याच उशाला
जुने वस्त्र त्यागून जन्म मी नवा घेउनी
अधीर बघण्या जुनी कुडी ही पालवलेली
पहाटेस का पूर्वा दिसते काजळलेली?


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३



Tuesday, August 21, 2018

उमलावे की नाही?


जन्मायाच्या अधीच संभ्रम, जन्मावे की नाही?
कळीस पडतो प्रश्न नेहमी, उमलावे की नाही?

लाख लपवुनी तिव्र वेदना, इतरांसाठी हसते
परवान्यांच्या मैफिलीत ती रंग भराया असते
ज्योत कधी का ठरवू शकते, तेवावे की नाही?
कळीस पडतो प्रश्न नेहमी, उमलावे की नाही?

अधीच काट्यांमधे लगडली, अन् भ्रमरांचा वावर
एकच पडतो प्रश्न तिला, ना ज्याला आहे उत्तर
कोषामधले गंध भोवती उधळावे की नाही?
कळीस पडतो प्रश्न नेहमी, उमलावे की नाही?

माळ्यालाही बागेच्या का इतकी असते घाई?
फुलण्या आधी कुस्करल्यावर होते लाही लाही
कधी कळीने कुणास अपुले मानावे की नाही?
 कळीस पडतो प्रश्न नेहमी, उमलावे की नाही?

व्यासांच्या द्रौपदीस नाही कृष्णही अता वाली
कौरवासवे अजरामर ती दुर्दैवाने झाली
अल्पायुष्यी पांडवास मग वाचावे की नाही?
कळीस पडतो प्रश्न नेहमी, उमलावे की नाही?

संपत नाही पिढी-दर-पिढी काळोखाची रजनी
देवही अता पावत नाही रोज रंगता भजनी
न्याय मिळवण्या स्फुल्लिंगाने पेटावे की नाही?
कळीस पडतो प्रश्न नेहमी, उमलावे की नाही?


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३

Thursday, August 2, 2018

जा पुढे शुन्यातुनी


मुक्त हो मुक्ता जराशी, कालच्या शल्यातुनी
स्वप्न विरले तर विरू दे, जा पुढे शुन्यातुनी

थेंब अश्रूंचे जुने, व्हावेत मोती आजचे
यत्न कर तू याचसाठी, टाक पुरुनी कालचे
जीवना आकार दे तू, आपुल्या मुल्यातुनी
स्वप्न विरले तर विरू दे, जा पुढे शुन्यातुनी

वागती दुसरे कसे? या वर खुशी मोजू नये
तू स्वयंभू कर सुखांना, वेदना जिंकू नये
उत्तरे मिळतील तुजला, आपुल्या प्रश्नांतुनी
स्वप्न विरले तर विरू दे, जा पुढे शुन्यातुनी

आज नजरेआड तारे दोन लपलेले तरी
धीर धर ते भेटतिल; पण एवढे कर तोवरी
बघ चिमुरड्यांना नभीच्या रोज नक्षत्रातुनी
स्वप्न विरले तर विरू दे, जा पुढे शुन्यातुनी

तू तळागाळातल्यांचा भार घे खांद्यावरी
आपुले कर पीडितांना, आपुले नसले तरी
माय होण्या वंचितांची, ऊठ ये! कोषातुनी
स्वप्न विरले तर विरू दे, जा पुढे शुन्यातुनी

पेरले जे ते उगवते, हे खरे असले तरी
माजते तण संकटांचे, पेरले नाही तरी
पण सुगी होणार नाक्की, उभर तू क्लेशातुनी
 स्वप्न विरले तर विरू दे, जा पुढे शुन्यातुनी

कुंचला घे रंग देण्या, तू उद्याच्या जीवना
चित्र रेखाटून हिरवे, साद दे तू श्रावणा
घे भरारी ऊंच गगनी, नीघ नैराश्यातुनी
स्वप्न विरले तर विरू दे, जा पुढे शुन्यातुनी


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३





Wednesday, July 18, 2018

आपुल्या फुलण्यातुनी

( माझी पत्नी सौ. जयश्रीच्या वाढदिवसानिमित्त लिहिलेली कविता )

बोलती झाली अबोली
आपुल्या फुलण्यातुनी
गारवा देते मनाला
गोडशा हसण्यातुनी

बारमाही फूल असते
बहरलेले अंगणी
जर कधी सुकलेच तर ते
दाटतो गुदमर मनी
प्रेमही वेडी अबोली
व्यक्तते रुसण्यातुनी
गारवा देते मनाला
गोडशा हसण्यातुनी

चाललेले काय असते?
अंतरी ती जाणते
यत्न करता लपवण्याचा
शस्त्रही ती उपसते
डाव हुकुमी खेळते ती
पापण्या ओलाउनी
गारवा देते मनाला
गोडशा हसण्यातुनी

सावली होती कधी तर
ऊनही होते कधी
भोगले, आनंद लुटला
साथ खळखळती नदी
काळजी ना वर्तमानी
ना उद्याला पाहुनी
गारवा देते मनाला
गोडशा हसण्यातुनी

वादळे आली नि गेली
राग लोभांची तरी
चालला संसार आहे
काठ त्याला भरजरी
मस्त जगलो स्पष्ट झाले
काळ भुर्र उडण्यातुनी
गारवा देते मनाला
गोडशा हसण्यातुनी

मोगरा गंधळलेला
धुंद स्वप्ने कालची
आठवांची मांदियाळी
साथ आहे आजची
छंदवेडा मी हरवतो
नेहमी माझ्यातुनी
गारवा देते मनाला
गोडशा हसण्यातुनी


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३

Tuesday, July 10, 2018

शहरांमुळे कदाचित

ओसाड गाव झाले
गजबज असे सदोदित
विझले दिवे घरातिल
शहरांमुळे कदाचित

येतात बालपणचे
खेड्यामधील आठव
पारावरील गप्पा
संभाषणात लाघव
शहरातल्या सुखाने
झालो न मी प्रभावित
विझले दिवे घरातिल
शहरांमुळे कदाचित

सारेच तिथे माझे
मीही पण सार्‍यांचा
तुटवडा तिथे नव्हता
अश्रू पुसणार्‍यांचा
गर्दी असून झालो
शहरी कसा  तिर्‍हाइत ?
विझले दिवे घरातिल
शहरांमुळे कदाचित

एकत्र कुटुंबाच्या
मी चाखले फळांना
आधार सर्व देती
थंडावती झळांना
ना जिंकलो तरीही
झालो न मी पराजित
विझले दिवे घरातिल
शहरांमुळे कदाचित

शहरी घरात कुत्रे
वृध्दाश्रमात आई
मोकाट श्वान गावी
आई घरात राही
असुनी कुटुंब निर्धन
नसते कुणी निराश्रित
विझले दिवे घरातिल
शहरांमुळे कदाचित

हळव्या मनास आता
हळहळही ना वाटे
अन् बधीर हृदयाला
बोचतात का काटे?
जगण्यात स्वतःसाठी
मी केवढा पटाइत!
विझले दिवे घरातिल
शहरांमुळे कदाचित


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३

Tuesday, July 3, 2018

आनंदाने पुढील अंतर

( माझी पत्नी सौ. जयश्रीच्या  वाढदिवसानिमित्त लिहिलेली कविता )

काय गवसले, काय हरवले?
करूत चर्चा निवांत नंतर
हात धरोनी चालत राहू
आनंदाने पुढील अंतर

तिच्या रुपाने घरात आले
राग, ताल अन् कैक तराने
नूर घराचा बदलत गेला
गळ्यातल्या परिपक्व स्वराने
मैफिल आयुष्याची सजली
अमूल्य झाले हे स्थित्यंतर
हात धरोनी चालत राहू
आनंदाने पुढील अंतर

क्षितिजाच्याही पल्याड आम्ही
दोघे सोबत नांदत होतो
जरी हिमालय जमला नाही
पर्वतीवरी सुखात होतो
काबिज केलेल्या स्वप्नांचा
अश्वमेध चालतो निरंतर
हात धरोनी चालत राहू
आनंदाने पुढील अंतर

गरज वाटली कधीच नाही
हास्य लेउनी मिरवायाची
मनी नांदले, तेच गोंदले
आवड नव्हती प्रदर्शनाची
हवे आमुच्या जगास आम्ही
क्षणोक्षणी आले प्रत्त्यंतर
हात धरोनी चालत राहू
आनंदाने पुढील अंतर

उधारीतल्या सुखास आम्ही
नगदीच्या दु:खात तोलले
संतुष्टीच्या सुपीक रानी
आनंदाचे बीज पेरले
प्रश्न न केला देवांनाही
परावलंबी नव्हते उत्तर
हात धरोनी चालत राहू
आनंदाने पुढील अंतर

वटपूजा ना करताही पण
दृढप्रेमाचा प्रत्त्यय येतो
झूळझुळणार्‍या प्रेम प्रवाही
रुढी प्रथांचा व्यत्त्यय येतो
या जन्माचा शेवट होता
म्हणूत झाले हे मध्यंतर
हात धरोनी चालत राहू
आनंदाने पुढील अंतर


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३

Sunday, July 1, 2018

सोडूनी सासरा

सोडूनी सासरा--(आता वारीचे दिवस जवळ येत आहेत. सर्व वातावरणच विठुमय होईल येत्या कांही दिवसात. या निमित्ताने एक भारुड सादर.)) 

बाई मी जाते गं जाते माझ्या
सोडूनी सासरा
उचकी लागली गं मजला त्याची
जाते मी माहेरा ||धृ ||

लगीन जरी का झालय त्याचं
मला कई हरकत न्हाई
नव-यासाठी जुन्या प्रेमाला
जरूर कई फारकत न्हाई
सटवी खेटुन उभी तरी पण
बाई दिसतो गं दिसतो मला
प्रेमळ अन हासरा
बाई मी जाते गं जाते माझ्या
सोडूनी सासरा ||१||

वेड मनाला लाउन गेलं
सोनं बावनकशी
लाज ठेवली गुंडाळुन म्या
उघड सांगते अशी
नकोय मजला दादला आता
जाते सोडुन गं सुडुन जाते
पोटीच्या वासरा
बाई मी जाते गं जाते माझ्या
सोडूनी सासरा ||२||

मन बी माझं चंचळ भारी
इकडं तिकडं फिरतय
सरत्या शेवटी कुशीत त्याच्या
सुख अनुभव करतयं
नजर करडी मजवर त्याची
बाई धरतो गं धरतो माझ्या
वेसणीचा कासरा
बाई मी जाते गं जाते माझ्या
सोडूनी सासरा ||३||

पंढरपूर हे माहेर माझं
चंद्रभागेच्या तिरी
मोक्षाची गं वाट दावतो
कनवाळू श्रीहरी
दिंडीमध्ये होउन सामील
बाई घेईन गं घेईन त्याच्या
चरणी मी आसरा
बाई मी जते गं जाते माझ्या
सोडूनी सासरा ||४|

निशिकांत देशपांडे.

Thursday, June 7, 2018

उघडे ठेवा दार मनाचे

कुंद हवा, जळमटे लोंबणे
लक्षण असते बंद घराचे
स्वच्छ मोकळे जगण्यासाठी
उघडे ठेवा दार मनाचे

घरास पडदे अन् आडपडदे
जगात माझ्या मीच एकटा
विभक्त जगतो, मला न कोणी
मी मोठा अन् मीच धाकटा
जीवन झाले उदासवाणे
एकएकटे गुदमरायचे
स्वच्छ मोकळे जगण्यासाठी
उघडे ठेवा दार मनाचे

मनास येते किती उभारी!
खळखळणारी नदी पाहता
छोट्याशा परिघात तुंबले
जीवन झाले डबके आता
"अवघे विश्वचि घर माझे" या
संस्कृतीस का मिरवायचे?
स्वच्छ मोकळे जगण्यासाठी
उघडे ठेवा दार मनाचे

अंतरात डोकाउन बघता
काळोखाचा ठसा गर्दसा
शोधशोधुनी कुठे दिसेना
अंधुकसाही एक कवडसा
बोगद्यात या असाच जगलो
श्वास घ्यायचे, सोडायाचे
स्वच्छ मोकळे जगण्यासाठी
उघडे ठेवा दार मनाचे

काय लिहावे आत्मचरित्री?
मी, माझी बायको, अन् मुले?
समासही पण पुरून उरतो
नसता दुसरे कुणी आपुले
लिहावयाचे म्हणून लिहितो
आणि शेवटी फाडायाचे
स्वच्छ मोकळे जगण्यासाठी
उघडे ठेवा दार मनाचे

विभक्त जगणे नकोच देवा
पुनर्जन्म दे रे! पक्षाचा
एकएकटे जीवन त्यजुनी
बनेन हिस्सा सदा थव्याचा
निर्मनुष्य का बेटावरचा
सॉक्रॅटिस मी बनावयाचे?
स्वच्छ मोकळे जगण्यासाठी
उघडे ठेवा दार मनाचे


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३

Sunday, June 3, 2018

थकले आता


न्यायाची मी वाट पाहुनी पिकले आता
वेशीच्या बाहेर राहुनी थकले आता

तळातल्या गाळात जात माझी फसलेली
फक्त उपेक्षा पाचवीस असते पुजलेली
वळून मागे काय बघावे? विरान सारे
काळोखाने वाट उद्याची बरबटलेली
श्वास चालतो म्हणून जगणे शिकले आहे
वेशीच्या बाहेर राहुनी थकले आता

शिवाशिवी हे शस्त्र नेहमी वापरताना
स्थान आमुचे पायतळी हे दाखवताना
दंश मारता वखवखणार्‍या नजरा त्यांच्या
काया माझी ओरडते की, सामंतांना
अस्पृशाची नार चालते, कळले आता
वेशीच्या बाहेर राहुनी थकले आता

प्रश्न मनाला एकच आहे ना सुटलेला
जातीवरुनी समाज का हा विभागलेला?
असशीलच तर सांग ईश्वरा कशामुळे रे!
कुणी तुपाशी, कुणी उपाशी, नागवलेला
देव निरुत्तर, प्रश्न अंतरी थिजले आता
वेशीच्या बाहेर राहुनी थकले आता

तळातल्यांचे लिखाण असते धगधगणारे
अन्यायाच्या विरुध्द एल्गाराचे नारे
रुदनांचे आक्रोश जाहले, सनातन्यांनो
नोंद तुम्ही घ्या, ओळखून बदलांचे वारे
पशावरी बलुताच्या जगणे सरले आहे
वेशीच्या बाहेर राहुनी थकले आता


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३




Wednesday, April 4, 2018

चंद्र नभीचा बघू लागला


मला कळेना उत्तररात्री
असा अचानक कसा वागला?
शिरशिरलेली काया माझी
चंद्र नभीचा बघू लागला

कैक अधूरी स्वप्ने होती
खोल अंतरी हिरमुसलेली
मनी नांदते मृगजळ माझ्या
वाट चालते तहानलेली
जीवन गाणे विरुन गेले
तरी कुणी हा सूर लावला?
शिरशिरलेली काया माझी
चंद्र नभीचा बघू लागला

जीवन झाले असह्य ओझे
दिवस कटेना, रात्र सरेना
तरी लोक का म्हणती "थांबत
नसतो केंव्हा काळ" कळेना
चकोर होता आज सख्याची
गुदमर थोडासा सुखावला
शिरशिरलेली काया माझी
चंद्र नभीचा बघू लागला

परिचय नसतो जिचा सुखांशी
दु:ख तिला का जाचत असते?
लाख मिरवते हास्य लेउनी
मनी वेदना सोसत असते
कसे झिरपले आज चांदणे!
ना कळले पण जीव रंगला
शिरशिरलेली काया माझी
चंद्र नभीचा बघू लागला

संस्काराचा असून पगडा
बंडखोर का शरीर झाले?
 स्वप्नीही जे केले नसते
तेच कराया अधीर झाले
मादक नजरेने, ग्रिष्माला
वसंतऋतुचा अर्थ उमगला
शिरशिरलेली काया माझी
चंद्र नभीचा बघू लागला

ज्याच्या हाती हात असावा
करतो जेंव्हा तोच उपेक्षा
तर मग कोणाकडे बघावे?
अन् ठेवाव्या काय अपेक्षा?
"वटपूजा का व्यर्थ करावी?"
एल्गाराचा जन्म जाहला
शिरशिरलेली काया माझी
चंद्र नभीचा बघू लागला


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३




Thursday, March 29, 2018

असताना बयको सोबत---

( बदल म्हणून एक विनोदी कविता. माझ्या कवितांचा हा DNA नसून सुध्दा!" टिकटिक वाजते डोक्यात" या सोनेगीताच्या चालीवर गुणगुणता येईल ही रचना.)

झिणझिणते वाळवी डोक्यात
असताना बायको सोबत
खळखळणे कालचे संपले
अपुल्याच राहते तोर्‍यात

माझ्या अन् तुझ्याही मैत्रिणी
सुंदर वाटती बघता क्षणी
त्यांना मी शिकवून ठेवले
बोलावे सोज्वळ वरकरणी
काका म्हणती ललना तरी
दुखते का तुझिया पोटात?
झिणझिणते वाळवी डोक्यात
असताना बायको सोबत

धाकटी तुझी ती बहीण
केवढी दिसते तरुण
पार्लरमधुनी आल्यावर वाटे
ग्रिष्मातला ती श्रावण
लावला डाय असूदे केसांना
बट सावरते झोकात
झिणझिणते वाळवी डोक्यात
असताना बायको सोबत

मोबाईल वाजता माझा कधी
तू का घ्यायाला पळतेस?
कोणाचे आले? कोणाला केले?
लॉग का नेहमी बघतेस?
लँड लाईन मी वापरतो
बोलाया पोरींशी ऑफिसात
झिणझिणते वाळवी डोक्यात
असताना बायको सोबत

वृध्दत्वाने अंग थरथरते
पण तरी नजर का भिरभिरते?
न आवडे अस्तित्व आजचे
भूतकाळी मन मोहरते
ठीक आहे तू आहेस म्हणुनी
ठेवाया आजही धाकात
झिणझिणते वाळवी डोक्यात
असताना बायको सोबत


निशिकांत देशपांडे. मो क्र ९८९०७ ९९०२३



Wednesday, March 21, 2018

फुलून आले जीवन


कधी न गोंजारले तयाला, तरी बरसला सावन
वेळोवेळी ठोकरले पण फुलून आले जीवन

दु:ख, वेदना कडून शिकलो तंत्र मंत्र जगण्याचे
उन्हानेच तर स्वप्न पाडले सावलीत बसण्याचे
सहवासाच्या सुखास असते विरह नेहमी कारण
वेळोवेळी ठोकरले पण फुलून आले जीवन

मनी मनसुबे कधीच नव्हते, भव्य दिव्य जगण्याचे
मीच शिकविले मला संकटी धडे मस्त हसण्याचे
नाही केले मी दु:खांच्या गाथेचे पारायण
वेळोवेळी ठोकरले पण फुलून आले जीवन

एकलव्य मी मला घडविले, दोष कुणाला द्यावा?
मी नावाडी, बोट बुडाली, करू कुणाचा धावा?
करता मी अन् मीच कराविता, नको शोधणे कारण
वेळोवेळी ठोकरले पण फुलून आले जीवन

अशा स्वयंभू जगण्यासाठी, नको शोक हंबरडे
मरणोत्तर का कधी मोडते आप्तांचे कंबरडे?
पिंडदान मी करीन माझे, अन् माझे मी तर्पण
वेळोवेळी ठोकरले पण फुलून आले जीवन

सामान्याचे जीवन जगता मौज आगळी असते
बिनध्येयाच्या भणंगासही हवे हवे ते मिळते
नराप्रमाणे जगलो, नव्हते बनायचे नारायण
वेळोवेळी ठोकरले पण फुलून आले जीवन


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३

Saturday, March 3, 2018

पालखीतल्या अंधाराचा---

( आशातच बँकेतली अनेक लफडी उघडी पडली. मी स्वतः बँकेत नोकरी केलेली असल्यामुळे मला या सार्‍या प्रकरणातली दाहकता प्रकर्षाने जाणवली. उद्विग्न होऊन लिहिलेली कविता. )

हतबल झाला उजेड इतका! प्रभाव सरला रविकिरणांचा
जो तो आहे भोई येथे पालखीतल्या अंधाराचा

काळोखाची मशाल घेउन प्रकाश शोधायास निघालो
जरी निराशा पदरी पडली, देवाला विणवून म्हणालो
धुलीकणाने युक्त तरीही, हवा कवडसा एक उन्हाचा
जो तो आहे भोई येथे पालखीतल्या अंधाराचा

वस्त्रहरण त्या पांचाळीचे, जसे जाहले भरदरबारी
अंधाराच्या आधिपत्त्याची, प्रथम वाजली तिथे तुतारी
कलियूगी वाढला केवढा! प्रतिध्वनी त्या किंचाळ्यांचा
जो तो आहे भोई येथे पालखीतल्या अंधाराचा

काळे धंदे, काळी करणी, काळा पैसा, उजळ मुखवटा
शुचित्व मेले, खोल गाडले, कोण पाळतो आज दुखवटा?
पिंडालाही काक शिवेना, धनी जाहलो पराजयाचा
जो तो आहे भोई येथे पालखीतल्या अंधाराचा

हिरा असो वा सोने, चांदी ध्येय आमुचे एकच असते
स्फटिकांच्याही आत शोधता, अमाप काळे धन सापडते
नेते, बाबू, आम्ही मिळुनी, खेळ खेळतो लुटावयाचा
जो तो आहे भोई येथे पालखीतल्या अंधाराचा

मदार सारी या देशाची, तरुणांनो! तुमच्यावर आहे
पाठलाग जा करा जिथे मोठ्या चोरांचा वावर आहे
मनी असू द्या निश्चय, त्यांना वेशीवरती टांगायाचा
जो तो आहे भोई येथे पालखीतल्या अंधाराचा


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३





Monday, February 26, 2018

माझी असते मलाच सोबत


घेत उसासे समोर बसता
आरशातली करते संगत
घरातल्या गर्दीत नेहमी
माझी असते मलाच सोबत

लग्नानंतर प्रथेप्रमाणे
कुलदैवत अन् गोत्र बदलले
समरस होण्या घरात नवख्या
नाव मूळचे जरी विसरले
काळ उलटला, अजून परकी!
बोच कुणाला नाही सांगत
घरातल्या गर्दीत नेहमी
माझी असते मलाच सोबत

कुळदिपक हळजायासाठी
मादी होती हवी तयांना
खाणे, कपडा लत्ता, छप्पर
सौद्यामधला जणू बयाना
कूस उजवण्या उशीर होता
विचित्र सारे होते वागत
घरातल्या गर्दीत नेहमी
माझी असते मलाच सोबत

जन्म मुलीला देता माझे
संसारातिल पात्र बदलले
घरकामाचे यंत्र जाहले
गात्र नेहमी शिणावलेले
थकलेल्या कायेत सख्याला
मजा येइना, सरली रंगत
घरातल्या गर्दीत नेहमी
माझी असते मलाच सोबत

फरपट झाली आयुष्याची
मेले नाही म्हणून जगले
जगण्यासाठी कसे करावे?
बधीर मन हे अचूक शिकले
एकांताने माझ्यासंगे
सदैव केली अंगतपंगत
घरातल्या गर्दीत नेहमी
माझी असते मलाच सोबत

अल्लड अवखळ कन्न्या माझी
वाढत आहे कणाकणाने
मला न जे लाभले, तिला ते
मिळो ईश्वरा मणामणाने
तिला सांगते मुक्त रहा तू
तोड चौकटी परंपरागत
घरातल्या गर्दीत नेहमी
माझी असते मलाच सोबत


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३




सेल्युलर जेल


( जब मै अंदमान गया था, जेलके उस कमरेमे पहुंचा जहाँ प्रखर राष्ट्रभक्त सावरकरजीको रखा था| आँखोमे आँसू उमड पडे और भावनावेगमे लिखी गयी; थोडी प्रदीर्घ रचना. जेलके प्रवेशद्वार पर एक पुराना सुखा पिंपलका वृक्ष आजभी खडा है. उसका मनोगत पढिए. सावरकरजीकी आज पुण्यतिथी है. इस उपलक्ष्यमे सादर)

साक्षीधर हूं अन्याओंका
दे न सका अपनोंको छाया
पिंपलका हूं वृक्ष अभागा
सूखे नयनन कृश है काया

जेल बनाने अंग्रेजोंने
सब वृक्षोंको तोडा
पता लगा था अशुभ दिनोंका
जब मुझको था छोडा
यक्ष प्रश्न है मेरे भाग्य मे
प्रवेशद्वार क्यों आया
पिंपलका हूं वृक्ष अभागा
सूखे नयनन कृश है काया

दस साल लगगये बनाने
सेल्यूलर था नाम जेल का
स्वतंत्रता सेनानी लाकर
दंडित करना नाम खेलका
दर्दभरी पीडा का भोजन
सबने हंसते था खाया
पिंपलका हूं वृक्ष अभागा
सूखे नयनन कृश है काया

स्वतंत्रता की आशा लेकर
सेनानी आया करते थे
हर कोनेसे आनेवाले
जवान मुझको भाते थे
कितनी माँ बहनोंने होगा
राग विरह का गाया!
पिंपलका हूं वृक्ष अभागा
सूखे नयनन कृश है काया

मूंछ ना फुटी ऐसे सेनानी
जवान बच्चे आते थे
प्रखर राष्ट्र भक्तीसे प्रेरित
जेल मे हंसते जाते थे
हर कमरे के अंधियारोंमे
तपता सूरज था पाया
पिंपलका हूं वृक्ष अभागा
सूखे नयनन कृश है काया

पीडाओंका स्त्रोत था यहाँ
कर्ण बधीर थी चींखे
कैसे देखे बुलंद सपने
इन युवकोंसे सीखे
आहट दरवाजा खुलनेकी
अब किसको है लाया?
पिंपलका हूं वृक्ष अभागा
सूखे नयनन कृश है काया

सावरकर था नाम शख्स़्का
चेहरेपर था तेज
शायद अंग्रेजोंको हिलाने
नियतीने दिया था भेज
जहालता का जुनून उनका
सबके मनको था भाया
पिंपलका हूं वृक्ष अभागा
सूखे नयनन कृश है काया

महासागर पीडाओंके
हसते हसते तरते थे
आजा़दीकी प्यारी बाते
दृढनिश्चयसे करते थे
उनकी बातोंसे लगता था
मुहूर्त अजा़दी का आया
पिंपलका हूं वृक्ष अभागा
सूखे नयनन कृश है काया

स्वतंत्रता का यज्ञ चला है
प्राण आहूती देंगे हम
काला पानी कहों ना इसे
बनकर शहीद रहेंगे हम
फिरंगियोंके जुल्म मे झलके
अपनेही डर का साया
पिंपलका हूं वृक्ष अभागा
सूखे नयनन कृश है काया

आजा़दी ना आये जबतक
बहे हमारी खूनकी धारा
जंग हमारी; जीत हमारी
चाहे बीते जितनी सदियां
जुनून जब है आजा़दी का
क्यों सोंचे क्या पाया?
पिंपलका हूं वृक्ष अभागा
सूखे नयनन कृश है काया

जेल बना है मंदिर जिसमे
गूंजे आजा़दी की कहानी
राष्ट्रभक्तीसे प्रेरित श्रोता
होते सुनकर मेरी बयानी
देश प्रेमका दिया जलाना
जुनून मुझपर है छाया
पिंपलका हूं वृक्ष अभागा
सूखे नयनन कृश है काया


निशिकांत देशपांडे. भ्र.ध्व. ९८९०७ ९९०२३

Sunday, February 18, 2018

वाट कुणाची बघते?


नटुनी थटुनी फुले माळुनी वाट कुणाची बघते?
बावरते अन् अधीर होते, लटके लटके रुसते
भेटायाची ओढ मनी पण लाज आडवी येई
साजण येता ती शरदाच्या चांदण्यास पांघरते

तिच्याभोवती वसंत उमले गंध पसरणारा
कुंतल काळे भुरभुर उडवी चटावलेला वारा
सौंदर्याची खाण अशी ती शुक्रतारका जणू !
धरतीवरती आली उजळण्या आसमंत सारा

मंदिरात ती जाता जमते भक्तजनांची गर्दी
तिच्यामुळे नास्तिकही बनले भगवंताचे दर्दी
झपाटली वस्तीच अशी की नवल वाटते मजला
तिला जराशी शिंक आली तर गावाला होते सर्दी

शब्द जुळवतो तिच्याचसाठी, लिहितो कविता गझला
जागत असतो रात्र रात्र मी दीप कधी ना विझला
विरान हृदयी शुष्क कोपरा सदैव नांदत होता
दाद तिची गझलेला मिळता; चिंब चिंब तो भिजला

कसे आगळे जगावेगळे तिचे नि माझे नाते?
ती दवबिंदू; मी गवताचे थरथरणारे पाते
वास्तवात ती लाख नसू दे, सदैव येते स्वप्नी
रेशिम धाग्यांनी नात्याचा गोफ गुंफुनी जाते


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३